اصول مسئولیت های اجتماعی سازمان ها

شرایط کنونی جهان امروز و فضاهای جدید کسب و کاری ایجاب می نماید تا مدیران سازمان های بزرگ بین بخش های اقتصادی، زیست محیطی و اجتماعی سازمان خودشان ایجاد تعادل نمایند. برای همین سازمان ها نسبت به محیط و جامعه دارای مسئولیت های اجتماعی هستند و برای پایندگی سازمان خود ملزم به رعایت این مسئولیت ها می باشند. مطالعات در مورد این مقوله در حال رشد می باشد و ما هر روز ابعاد تازه ای از آن را در علم مدیریت و رفتار سازمانی کشف می کنیم. در همین راستا برای مسئولیت های اجتماعی اصولی هفت گانه در نظر گرفته شده است. این اصول هفت گانه شامل دو فعالیت اصلی مسئولیت اجتماعی یعنی شناخت مسئولیت اجتماعی و شناسایی و جذب سهامداران می گردد که توسط ایزو ۲۶۰۰۰ تنظیم گشته است. در ادامه به تفصیل به تشریح این اصول هفت گانه خواهیم پرداخت.

• اولین اصل از اصول هفت گانه مسئولیت اجتماعی، پاسخگویی است. پاسخگویی بدین معناست که سازمان باید در مقابل تاثیرات فعالیت هایش بر اقتصاد، محیط زیست و جامعه پاسخگو باشد.

اصل بعدی مربوط به شفافیت است. به این منظور که سازمان موظف است به طور واضح و دقیق تصمیم ها، فعالیت ها و سیاست هایش را اعلام کند. علاوه بر آن در مورد تاثیرات قطعی و احتمالی آنها نیز توضیح دهد.

رفتار اخلاقی یکی از اصول هفت گانه مسئولیت های اجتماعی به حساب می آید. بدین منظور که رفتار سازمان باید بر اساس اصول اخلاقی، درستی، برابری و صداقت استوار باشد. این رفتار اخلاقی نمایانگر توجه سازمان به افراد جامعه، محیط زیست، دیگر موجودات زنده و تاثیر فعالیت های آنها بر این عوامل می باشد.

احترام به منافع ذی نفعان اصل بعدی است. توجه و احترام قائل شدن برای منافع سهامداران یکی از اصول اصلی مسئولیت های اجتماعی می باشد. سازمان ها باید نسبت به منافع و حقوق ذی نفعانشان آگاهی داشته باشند و آنها را محترم بشمارند.

اصل بعدی با احترام به حاکمیت قانون مرتبط است. احترام و توجه به نفوذ قانون باعث می شود تا سازمان ها حاکمیت قانون را پذیرا شوند و فعالیت های خود را مطابق با الزامات قانونی انجام دهند.

احترام به هنجارهای رفتاری بین المللی به عنوان اصل بعدی شناخته می شود. همانطور که سازمان ها ملزم به رعایت و وفاداری به اصل حاکمیت قانون  هستند، باید به هنجارهای رفتاری بین المللی هم احترام بگذارند و به آنها توجه نمایند.

آخرین اصل مسئولیت های اجتماعی، اصل احترام به حقوق انسانی است. به این معنی که سازمان ها موظف هستند حقوق بشر را محترم بشمارند و اهمیت و جهانی بودن این حقوق را به رسمیت بشناسند.

موضوعات مسئولیت های اجتماعی سازمان

طبق دامنه تاثیراتی که یک سازمان و طیف ذی نفعان درونی و بیرونی آن در حوزه های مختلف، بر روی مسئولیت اجتماعی سازمان می گذارند، باعث شده تا ایزو ۲۶۰۰۰ هفت حوزه موضوعی را به عنوان مهمترین استاندارد راهنما در مورد این مقوله مطرح سازد.

موضوع حاکمیت سازمانی در مسئولیت های اجتماعی

در واقع این حاکمیت سازمانی، سیستمی است که سازمان به منظور تصمیم گیری و اجرای آنها و حتی پیگیری اهداف خود، آن را مورد استفاده قرار می دهد. این سیستم کمک می کند تا مسئولیت های اجتماعی سازمان توسعه پیدا کند. حاکمیت سازمانی به عنوان مهمترین و اصلی ترین عاملی شناخته می شود که در توانمند نمودن سازمان برای مسئولیت پذیری در برابر پیامدها و تاثیرات تصمیمات و فعالیت های آن سازمان تاثیرگذار است. این مفهوم دو مکانیسم رسمی و غیر رسمی در سازمان را شامل می شود.

مکانیسم رسمی فرآیندها و ساختارهای مشخص، رسمی و قانونی سازمان را تشکیل می دهند. اما مکانیسم غیر رسمی شامل فرهنگ و ارزش های سازمانی می شوند که عموما از رهبران سازمان نشات می گیرند.

موضوع فعالیت های کارمندان و نیروی کار در مسئولیت های اجتماعی

یکی دیگر از موضوعات مورد توجه سازمان در حوزه مسئولیت اجتماعی، موضوع فعالیت های نیروی کاری است که تحت پوشش سازمان قرار گرفته اند و به عنوان ذی نفعان درون سازمانی شناخته می شوند. در واقع تمامی تصمیمات و برنامه های فعالیتی سازمان، شرایط کاری و زندگی کارمندان سازمان را تحت تاثیر قرار می دهد. برای همین سازمان باید واکنش هایی نسبت به این تاثیرات نشان دهد که در چارچوب مسئولیت اجتماعی قرار گیرد و در تلاش باشد تا تاثیرات منفی را کاهش دهد یا حذف کند. در ضمن به دنبال افزایش تاثیرات مثبت ناشی از تصمیمات خود گردد.

موضوع محیط زیست در حوزه مسئولیت های اجتماعی

یکی دیگر از حوزه های موضوعی مسئولیت اجتماعی سازمان ها محیط زیست و اکوسیستم است که تحت تاثیر شدید تصمیمات و فعالیت سازمان ها قرار می گیرد. سازمان ها در این حوزه نیز باید رویکردی مسئولانه اتخاذ نمایند. این رویکردها و فعالیت ها شامل جلوگیری از آلودگی محیط، کاهش تغییرات آب و هوایی، استفاده پایدار از منابع، صرفه جویی در مصرف انرژی و حفاظت و کمک به تجدید محیط طبیعی می گردد.

موضوع مشارکت در توسعه جامعه در حوزه مسئولیت های اجتماعی

از اصلی ترین ذی نفعان خارجی سازمان ها، جامعه کل و جوامع محلی هستند. به همین خاطر بخش جدایی ناپذیر از توسعه پایدار، مشارکت همین سازمان ها در توسعه جامعه می باشد. بعضی از اقدامات مهمی که در این زمینه انجام می شود شامل مشارکت با جامعه، ترویج فرصت های یادگیری، آموزش و فرهنگ، مشارکت با انجمن های محلی و اشتغال زایی و توسعه مهارت ها می گردد.

موضوع مسائل مربوط به مصرف کننده در حوزه مسئولیت های اجتماعی

تمامی سازمان ها در برابر مصرف کنندگان و مشتریان خود مسئول هستند. این افراد، از خروجی فعالیت های سازمان ها استفاده می نمایند. به همین دلیل باید به نیازهای مشروع این افراد توجه شود و تا حد امکان آنها را برآورده نمود. مسئولیت های سازمان در این زمینه شامل بازاریابی عادلانه و شفاف، طراحی محصولات و خدمات و ارتقای مصرف پایدار می شود.

موضوع شیوه های عملیاتی عادلانه در حوزه مسئولیت های اجتماعی

این موضوع در برگیرنده رفتارهای اخلاقی و مناسب با سایر تامین کنندگان، پیمانکاران، شرکت ها، و انجمن ها می باشد. این حوزه مربوط به روش هایی می شود که سازمان از خلال روابط خود با دیگر سازمان ها به دنبال اجرای مسئولیت اجتماعی و ترویج اثرات و نتایج مثبت است.

موضوع حقوق انسانی در حوزه مسئولیت های اجتماعی

این حقوق شامل حقوقی می گردند که تمامی انسان ها به طور برابر از آن برخوردار هستند که به دو دسته حقوق اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و حقوق سیاسی و مدنی تقسیم می شوند. مسئولیت اجتماعی سازمان ها در برابر این دو دسته طوری برخورد کنند که شرایط تهدید کننده مربوط به این حقوق به صورت کامل مورد بررسی قرار گیرد و خط مشی  مشخص و شفافی در این زمینه تعیین گردد.

---

منابع:

Performance and Responsibility Social, Stakeholders, Harrison, J.S and freeman

ایزو ۲۶۰۰۰

https://www.worldbank.org/en/home

---