دیدگاه و رویکردهای مختلف در مورد رفتار سازمانی

اجتماع انسان در طول زمان بزرگ تر شده است. توجه به رفتار انسان ها در موقعیت ها و مکان های مختلفی همچون جامعه، محل کار و غیره باعث شده تا مبحث نسبتا جدیدی در علم روانشناسی و مدیریت مطرح گردد. این مبحث جدید، رفتار سازمانی نام دارد. بر اساس این مبحث رفتارهای افراد در داخل سازمان بررسی  می گردد.

در واقع رفتارهای سازمانی مربوط به رابطه میان کارکنان یک سازمان با کارفرما یا مدیرشان می باشد. آنها برای تحقق اهداف سازمان تلاش می نمایند. به همین خاطر هماهنگی نزدیک میان این افراد از عمده ترین عوامل تحقق اهداف سازمانی می باشد.

محققان و متخصصان علم مدیریت با در نظر گرفتن محیط های کاری و تحقیق و بررسی عملکردها و واکنش کارمندان دیدگاه های مختلفی ارائه نموده اند. هر کدام از این دیدگاه ها و رویکردها، نشان دهنده نوع نگاه به رفتار سازمانی در آن سازمان ها می باشد.

اما به طور کلی چهار دیدگاه و رویکرد مختلف در مورد مبحث رفتار سازمانی وجود دارد. در ادامه مطلب قصد داریم تا این چهار دیدگاه مهم و اثرگذار را بررسی نماییم.

دیدگاه سیستمی رفتار سازمانی

اولین دیدگاه مطرح شده در مورد موضوع رفتار سازمانی، دیدگاه سیستمی می باشد. این دیدگاه برای اولین بار توسط برتالانفی و در سال ۱۹۵۰ مطرح گشت. وی سازمان را یک واحد و سیستم یکپارچه، منسجم و هدف دار تلقی می نمود، که  این سیستم از اجزا مختلف و به هم پیوسته ای تشکیل شده بود. بر اساس دیدگاه برتالانفی در یک سیستم، داده هایی همچون تکنولوژی، اطلاعات، منابع انسانی و سرمایه دریافت می گردد. سپس بعد از انجام فعل و انفعالات بر روی آنها همچون کارآیی، سود، زیان، رضایت و رفتار کارمندان بروز پیدا می کند و به عنوان خروجی سیستم مطرح می گردد. در نهایت سیستم توسط بازخورد محیط، خود را اصلاح می نماید و به صورت بهینه عمل می کند.

این دیدگاه به مدیران سازمان ها کمک می کند تا سازمان را به عنوان یک کل، گروه، شخص یا کل سیستم اجتماعی ببینند. طبق این رویکرد، فعالیت های هر بخش از سازمان بر روی بخش های دیگر آن تاثیرگذار است. به صورتی که دیدگاه سیستمی برای هر عضو از سازمان یک دغدغه فکری به حساب می آید.

نقش مدیران در استفاده از رفتار سازمانی بسیار زیاد است. به طوری که مدیران می توانند در ایجاد فرهنگ سازمانی ای که در آن استعدادهای اعضا مورد توجه و استفاده قرار بگیرند و حتی پیشرفت نمایند، موثر واقع شوند. در نتیجه تمامی کارمندان سازمان انگیزه پیدا می کنند و به تیمی مولد تبدیل می شوند. سازمان ها نیز به اهداف خود دست پیدا می کنند و در نتیجه کارمندان به پاداش هایی در خور تلاششان دست پیدا می نمایند.

در نهایت رویکردهای رفتار سازمانی و سیاست ها و خط مشی هایی که در سازمان طراحی می شوند، وابسته به نوع سازمان و نیروهای کار داخل آنها، شرایطی که بر محیط درونی و خروجی سازمان ها حکم فرما است، با همدیگر متفاوت می باشد.

دیدگاه منابع انسانی رفتار سازمانی

بر اساس این رویکرد، اعضای هر سازمانی منبع اصلی آن سازمان به حساب می آیند. این افراد هستند که نقش اساسی در موفقیت سازمان را ایفا می نمایند و به همین خاطر باید به بالاترین سطح از شایستگی، خلاقیت و تحقق دست یابند.

در واقع رویکرد منابع انسانی، یک نوع رویکرد حمایتی است. طبق این رویکرد نقش مدیران سازمان از یک کنترل کننده، به حامی فعال رشد و توسعه کارمندان تغییر پیدا می نماید.

اما این رویکرد با رویکرد مدیریت سنتی کاملا در تضاد و تناقض است. چرا که در دیدگاه های سنتی، این مدیران هستند که تصمیم می گیرند که کارمندان باید چه کاری را انجام دهند و از نزدیک باید عملکرد آنها را کنترل نمایند. اما دیدگاه منابع انسانی کاملا بر خلاف این دیدگاه عمل می نماید.

دیدگاه اقتضایی رفتار سازمانی

دیدگاه بعدی، دیدگاه اقتضایی نام دارد، که به آن رویکرد موقعیتی نیز می گویند. در سال ۱۹۵۰ دیدگاه اقتضایی به وسیله فردی به نام فرد فیدلر مطرح گشت. دلیل پیدایش این دیدگاه یا مکتب این بود که دیدگاه های پیشین اصول و فنون مدیریتی را به صورت جهان شمول مطرح نموده اند. این در حالی است که این دیدگاه ها و الگوهای مطرح شده، به هنگام شرایط متغیر و متحول شده و همچنین نفوذ محیط های مختلف عملی نیستند و مفید واقع نمی شوند.

بر اساس این مکتب مدیران سازمان ها باید تشخیص دهند که در زمان های مشخص و در مکان ها و حالت های خاص چه روشی را به کار گیرند و به شکل احسن اهداف سازمان را تامین نمایند. چرا که بر اساس این رویکرد روش ها و یا رفتارهایی که در یک شرایط خاص موثر واقع می شوند، امکان دارد در شرایطی دیگر با شکست مواجه شوند.

تمامی قدرت این رویکرد در این است که پیش از اقدام به هر کاری، باید موقعیتی که سازمان با آن مواجه است به صورت کامل مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد. بر همین اساس به جای اینکه این دیدگاه را سیستم گرا یا تحقیق محور دانست، می توان رویکرد اقتضایی را رویکردی بین رشته ای دانست.

دیدگاه تعاملی یا مراوده ای رفتار سازمانی

آخرین دیدگاهی که در مورد رفتار سازمانی مطرح می شود، دیدگاه مراوده ای یا تعاملی است. این دیدگاه با نام رویکرد بهره وری نیز شناخته می شود. در واقع بهره وری ای که خروجی سازمان نسبت به ورودی آن دارد، نوعی سنجش از اثربخشی سازمان به حساب می آید. علاوه بر آن نشان دهنده کارایی مدیران سازمان در بهینه سازی استفاده از منابع می باشد. هر چقدر که میزان عددی این نسبت بالا باشد، به همان میزان بازدهی آن نیز افزایش پیدا می کند.

 بر اساس این دیدگاه مدیران سعی می کنند تا موقعیت های مختلف در سازمان را انتخاب و تفسیر نمایند. در این دیدگاه بررسی روابط علت و معلولی پدیده ها کافی نمی باشد. بلکه تاثیر متقابل بین دو متغیر نیز مورد بررسی قرار می گیرد. به این صورت که بهره وری سازمان از لحاظ ورودی و خروجی های اقتصادی مورد بررسی قرار می گیرد و اندازه گیری می شود. ولی طبق این رویکرد ورودی ها و خروجی های انسانی و اجتماعی سازمان نیز از اهمیت زیادی برخوردار هستند.

---

منابع:

https://www.iedunote.com/approaches-to-organizational-behavior-studies

---