آشنایی با مدیریت دانش

اکثر سازمان ها دارای یک سری مشکلات مشترک هستند. مشکلات و مسائلی که در دوره های زمانی مشخص و مکرر به وجود می آیند. بعضی از سازمان ها از روش منسوخ شده ای برای حل این مشکلات استفاده می کنند. مدیران سازمان نیز با وجود آگاهی از منسوخ بودن این روش ها، باز هم آنها را به کار می گیرند. همین جا است که بحث مدیریت دانش از اهمیت زیادی برخوردار می گردد.

اما پیش از اینکه با تعریف مدیریت دانایی و دانش سازمانی بیشتر آشنا شویم، بهتر است بدانیم که اصلا دانش چیست؟

تعریف دانش

شاید با خود فکر کنید که معنی این واژه بسیار بدیهی است و نیازی به توضیح ندارد. اما آیا واقعا شما می توانید یک تعریف منسجم از این مفهوم ارائه دهید؟

در واقع به اطلاعاتی که به یک زمینه خاص وابسته و مرتبط است و این اطلاعات قابل اجرا می باشد، دانش می گویند. داده و اطلاعات دو مفهومی هستند که به صورت تنگاتنگ با دانش گره خورده اند. داده ها اطلاعات خامی هستند که هنگامی که کنار هم قرار داده می شوند، نظم پیدا می کنند و به یکدیگر مرتبط می گردند. سپس این داده ها تبدیل به اطلاعات می گردند.

بر اساس دیدگاه فلاسفه دانش یک باور توجیه شده است، که موجب افزایش توانایی موجود برای اقدامات موثر می گردد.

مدیریت دانش چیست؟

حالا که با مفهوم دانش آشنا شدیم، درک تعریف مدیریت دانش یا Knowledge management راحت تر می شود. در واقع باید گفت برای این مفهوم تعاریف بسیار زیادی ارائه گشته است. در این مطلب سعی داریم تا به تعدادی از این تعاریف اشاره کنیم و در نهایت یک تعریف کلی از مدیریت دانایی ارائه دهیم.

برخی از نظریه پردازان علم مدیریت معتقد هستند که مدیریت دانش به معنی کسب اطمینان از اجرای وظایف سازمانی به طور موثر توسط کارمندان است. این اطمینان نیز به وسیله فراهم نمودن دانش صحیح در زمان و مکان مناسب می باشد.

برخی دیگر نیز مدیریت دانایی را این گونه تعریف می کنند، که این روش اطلاعات، افراد و فرایندهای مختلف سازمانی را مدیریت می نماید.

عده ای نیز مدیریت دانش را به هر آنچه که در یک سازمان لازم است تا بالاترین بهره برداری را از سرمایه های دانشی به دست آورد، اطلاق می کنند. در واقع از دیدگاه این افراد این فرایند دانشی است که در مسیر هدف سازمان و در زمان و مکان مناسب مورد استفاده قرار می گیرد.

اما جامع ترین تعریفی که به جنبه های بسیار مهمی از برنامه های موفق مدیریت دانایی اشاره می کند، این تعریف می باشد. مدیریت سیستماتیک و کاملا صریح دانش حیاتی در کنار فرایندهای منسجم سازمان همچون تولید، پخش، سازماندهی و بهره برداری از دانش را مدیریت دانش می گویند. این فرایند با پیشروی در مسیر اهداف کسب و کار ممکن می گردد. یک برنامه دانش سازمانی خوب بر روی فرایندهای توسعه دانش تمرکز می نماید و سپس هر دو شکل پایه ای دانش را انتقال می دهد.

انواع دانش سازمانی

دانش سازمانی عموما در تعاملات بین تکنیک ها، فناوری ها و افراد یک سازمان به وجود می آید. به صورتی که تمامی الگوها و تجربه های گذشته سازمان، دیدگاه های راهبردی، ابتکارات در تصمیم گیری، ارتباطات پروژه ها و غیره دانش سازمانی به حساب می آیند. تقسیم بندی دانش سازمانی برای اولین بار در سال ۱۹۴۸ صورت پذیرفت. بر اساس این دسته بندی، دانش سازمانی به دو دسته تقسیم شد. اما از دیدگاه برخی نظریه پردازان این دانش به سه دسته تقسیم می گردد. دانش صریح یا آشکار، دانش ضمنی و دانش پنهان. این دسته های دانش سازمانی با تدوین اطلاعات تفاوت زیادی دارند.

دانش صریح یا آشکار

شناخته شده ترین نوع دانش، در فرایند مدیریت دانایی همین دانش صریح می باشد. این نوع از دانش به راحتی قابل درک، شناسایی و به کارگیری است.

 این دانش شامل چیزهایی است که اکثر افراد از آنها اطلاع دارند و به راحتی می توان آن را از طریق اسناد، نرم افزارها و رویه ها به دست آورد. در واقع دانش صریح توسط اسناد مختلفی مثل گزارش و یا یک دفترچه راهنما ثبت می شود. به این صورت سازمان ها به راحتی قادر هستند تا این دانش را در بین تیم ها و گروه های خود به اشتراک بگذارند. دانش آشکار باعث می شود تا سرمایه معنوی در یک سازمان حفظ گردد. همچنین انتقال این دانش به کارمندان جدید تسهیل می گردد.

دانش صریح را می توان به راحتی به دیگران آموزش داد. چرا که این دانش کدگذاری شده است و به زبان سیستماتیک و رسمی بیان گشته است. به همین خاطر آن را می توان بین سطوح مختلف سازمانی انتقال داد.

دانش ضمنی

عموما دانش ضمنی را می توان به وسیله تجربه ها کسب نمود که در وجود خود شخص ذخیره می گردد. این نوع از دانش سازمانی به شکل شهودی درک می گردد و ساختار یافته و مبتنی بر مستندات غیر ملموس و غیر عینی می باشد. به همین خاطر تدوین این اطلاعات و به چالش کشیدن آنها برای افراد دیگر دشوار می باشد. دانش ضمنی به اطلاعات همچون تشخیص چهره، زبان و مهارت های رهبری اطلاق می گردد.

در اغلب سازمان ها، افراد به ندرت این دانش خود را به اشتراک می گذارند. به همین خاطر، هنگامی که آن یک فرد با دانش ضمنی خود سازمان را ترک می نماید، آن دانش در سازمان از بین می رود. از همین رو منافع دانش های ضمنی، منافعی بلند مدت به حساب نمی آیند.

دانش پنهان

دانش پنهان به دانشی گفته می شود که شخصی است و در ذهن شکل می گیرد. انتقال و تدریس این نوع از دانش کار بسیار دشواری می باشد. بعضی از مقالات نظریه پردازان علم مدیریت در مورد تشابه دانش ضمنی و دانش پنهان ابهام دارند. اما عده ای دیگر دو نوع دانش ضمنی و پنهان را صورت جداگانه و مجزا تعریف می کنند.

از دیدگاه این افراد کدگذاری برای دانش ضمنی کار سختی می باشد. این در حالی است که این مشکل لزوما در مورد دانش پنهان وجود ندارد. اما اطلاعات دانش پنهان به صورت مستند در نمی آیند. در حالی که ممکن است این عمل در مورد دانش ضمنی به اجرا در آید.

---

منابع:

https://skyrme.com/kmbasics/definition.htm

https://skyrme.com/kmbasics/essence.htm

https://www.knowledge-management-tools.net/

---