مدیریت مشارکتی

سبک مشارکتی یکی از سبک های مدیریت به حساب می آید که موجب توانمندسازی کارمندان سازمان می گردد. این توانمندسازی به وسیله مشارکت آنان در تصمیم گیری صورت می پذیرد. به بیان ساده این سبک از مدیریت به معنی مشارکت نمودن افراد مناسب در وقت مناسب و به منظور انجام دادن کار مناسب می باشد.

مدیریت مشارکتی یکی از سبک های مدیریت محسوب می شود.

اهداف مدیریت مشارکتی

مدیریت مشارکتی را می توان به عنوان راهکاری جامع و به منظور به دست آوردن مشارکت گروهی و فردی کارمندان در نظر گرفت که مسائل سازمان را حل می نماید و به صورت مستمر و در تمام ابعاد آنها را بهبود می بخشد. در واقع این سبک از مدیریت موجب ارتباط دائم، متقابل و نزدیک میان مدیریت ارشد و کارمندان می گردد و کارمندان به صورت ارادی، داوطلبانه و آگاهانه به مشارکت با سازمان می پردازند.

به طور کلی مدیریت مشارکتی دو هدف را دنبال می نماید. اولین هدف این سبک احترام گذاشتن به ارزش های انسانی و کمک خواستن از کسانی است که به طریقی با سازمان ارتباط دارند. دومین هدف دستیابی به هدف های سازمان از طریق افراد که از قبل مشخص شده است.

هدف مدیریت مشارکتی، احترام گذاشتن به ارزش های انسانی کارکنان سازمان می باشد.

هر کدام از این اهداف بر چند اصل استوار می باشند. این اصول عبارتند از:

هر شخصی که عضو سازمان باشد، بخشی از یک ماشین بزرگ نیست. این اشخاص انسان هایی هستند که از هوش، استعداد، تجربه های ارزشمند و قدرت تفکر برخوردار هستند، و هر زمان که شرایط مساعد برای آنها به وجود آید، توانایی تغییر همه چیز را به نفع خود و سازمان دارند.
الزاما هر کاری در سازمان به مفیدترین و موثرترین روش در سازمان به اجرا در نمی آید. قطعا هر کار مشخصی را می توان به روش بهتری انجام داد و به صورت مستمر انجام آن را بهبود بخشید.
مشارکت نمودن کارمندان باعث می شود که مدیران از انجام دادن کارهای جزئی صرف نظر کنند و مشغول انجام کارهای اساسی گردند.

روش های مدیریت مشارکتی

روش مشارکت فردی: این روش ابتدایی ترین و راحت ترین روش مشارکت به حساب می آید. هر کدام از اعضای سازمان که به صورت بدیهی در فعالیت های سازمان دخیل است. به همین خاطر می تواند نظر دیگر اعضای سازمان را نسبت به عیب های یک مسئله خاص جلب نماید و پیشنهادات اصلاحی یا ابتکاری خود در مورد بعضی از تصمیمات سازمان را ارائه نماید. به این صورت وی به روش فردی در فعالیت های سازمان مشارکت نموده است. چنانچه این روش شکل نظام یافته به خود بگیرد، موجب به وجود آمدن سیستم پیشنهادات و انتقادات کارمندان می شود.
روش مشارکت گروهی: روش مشارکت گروهی به این صورت است که تعدادی از کارمندان یک سازمان به خاطر دلایلی مثل هم عقیده بودن، تشابه کاری، دوستی و مواردی از این قبیل، گرد هم جمع می شوند و تشکیل یک گروه می دهند. در این صورت هنگامی که با یک مسئله یا مشکل در سازمان مواجه می شوند با یکدیگر هم فکری می کنند. بعد از اینکه نظرهای خود را بیان کردند و آنها را بررسی نمودند، بهترین و مناسب ترین راهکار را انتخاب می کنند و به کمک همه اعضای گروه آن را کامل می نمایند. بعد آن راهکار را به عنوان یک پیشنهاد از سمت گروه به مدیران خود ارائه می کنند.

مشارکت گروهی یکی از روش های مدیریت مشارکتی می باشد.

تصمیم گیری مشارکتی: در خیلی از کشورهای غربی، مدیریت سازمان ها به یک سری از هیئت ها مانند کمیته کارخانه حق مشارکت در تصمیم گیری می دهد. در ابتدای امر این هیئت ها تنها حق دارند در تصمیم گیری در مورد مسائل خاص مشارکت داشته باشند که این موضوع روی سیاست کارخانه در مورد کارمندان یا امور رفاهی آنها تاثیر خواهد داشت. به همین خاطر تصمیمات باید به صورت مشترک گرفته شود.

روش های ساده مشارکت دادن افراد در مدیریت

راه و روش های مختلفی برای مدیران وجود که می توانند از طریق آنها، کارمندان سازمان خود را در برنامه های استراتژیکی و عملیاتی شرکت دهند. در ادامه به چند روش اشاره خواهیم کرد.

تقسیم اطلاعات: تقسیم اطلاعات یکی از روش های مشارکت است که در واقع اساس و بنیان باقی روش های مشارکتی به حساب می آید. جالب است بدانید که عدم آگاهی کارمندان از ماهیت واقعی سازمان و عملکرد آن و همچنین دلیل تصمیم گیری ها موجب می شود که کارمندان از شغل خود دلسرد گردند. به همین خاطر نسبت به سازمان خود هیچ حس تعهد و وفاداری ای ندارند و اهداف و برنامه های خود را کاملا از اهداف و برنامه های سازمان جدا می دانند.
بازخورد بررسی: بررسی یک روش مقرون به صرفه و مفید است که عده ای زیادی از کارمندان را در امور مشارکت می دهد. دیگر دلیل اهمیت این روش نیز این است که بررسی، ابزار موثری به منظور پیشرفت فعالیت های مربوط به بهبود کیفیت زندگی شغلی و شرایط سازمانی به حساب می آید.
سیستم های پیشنهاد: مدیران در این روش با برقرار نمودن سیستم پیشنهادات به کارمندان خود اجازه می دهند تا عقاید، خلاقیت ها و اندیشه های خود را بروز دهند. در واقع مدیران نظر کارمندان را برای بهره وری بیشتر سازمان می پرسند. با وجود اینکه این روش از روش های شایع و متداول برای مشارکت کارمندان محسوب می شود، ولی در عمل خیلی کارآمد و موثر نیست. این موضوع به این معنی نیست که نظام پیشنهادات غلط است، بلکه این ضعف در طراحی روش پیشنهادات وجود دارد.
روش گروهی اسمی: تقریبا می توان گفت این روش، سریعترین روش مشارکت کارمندان در مسائل مختلف سازمان می باشد. مدیران با به کارگیری این روش و گذراندن چند مرحله کارمندان را در تصمیم گیری های خود شرکت می دهند.

اولین مرحله نظردهی در سکوت می باشد. به این معنی که مدیران از کارمندان خود می خواهند که اگر تمایل دارند نظرات خود را بنویسند.

دومین مرحله درخواست گردشی است. در این روش مدیران از شرکت کنندگان درخواست می کنند تا یکی یکی نظرات خود را مطرح کنند، اما به هیچ وجه به کارمندان اجازه نمی دهد تا نظرات خود در مورد نظرات بقیه اعلام کنند.

مرحله سوم بحث توضیحی می باشد. مدیران بعد از اینکه آرای کارمندان را ثبت نمودند، آنها را به نوبت مطرح می کنند. سپس از کارمندان خود می خواهند تا پرسش های خود را در مورد آنها مطرح نمایند.