تعریف رفتار سازمانی

سازمان ها متشکل از افراد مختلفی هستند که آرزوها، ارزش ها، عملکردها و رفتارهای گوناگونی دارد. هیچ انسانی به طور کامل به انسان دیگری شباهت ندارد. رفتار سازمانی به مدیران سازمان کمک می نماید تا رفتار کارمندان را درک نمایند. به این صورت می توانند کارایی بیشتری برای سازمان به ارمغان آورند. به عبارت بهتر رفتار سازمانی، مطالعه و بررسی منظم عملکردها، اقدامات، نگرش ها و رفتارهایی است که افراد در سازمان از خود بروز می دهند.

از آنجایی که رفتار سازمانی به بررسی رفتارهای انسانی در سازمان می پردازد، می توان گفت که دارای کاربردی کاملا روانشناسانه در محیط کار یا سازمان می باشد.

رفتار سازمانی بررسی افکار، عملکردها و احساسات مختلف افراد در سازمان است.

تاریخچه رفتار سازمانی

منشا اولیه و اصلی رفتار سازمانی به مطالعات و تحقیقات ماکس وبر باز می گردد. از سال ۱۷۶۰ که انقلاب صنعتی آغاز گشت، فناوری های جدید سبب به کارگیری تکنیک های جدید تولید گشتند. همچنین انقلاب صنعتی باعث شکل گیری تحولات عظیم اجتماعی، فرهنگی و حتی سازمانی گشت. پس از این انقلاب، جامعه شناس معروف آن دوره یعنی ماکس وبر، اشکال جدید سازمانی را تحلیل نمود و بوروکراسی را نوعی ایده آل سازمانی معرفی نمود که تاکید زیادی روی اصول عقلی و حقوقی دارد.

تا اینکه در دهه ۱۸۹۰، مدیریت علمی و تیلوریسم روی کار آمد. به این صورت مطالعات رفتار سازمانی به عنوان یک رشته دانشگاهی، در تمامی دانشگاه ها تدریس گشت. اما مدیریت علمی توفیق پیدا نکرد و باعث جنبش روابط انسانی گشت. این جنبش بر روی روحیه و همکاری کارمندان تاکید بیشتری داشت. این جنبش از دهه ۳۰ تا ۵۰ نقش زیادی در شکل گرفتن مطالعات رفتار سازمانی داشت.

پس از آن در دهه های ۶۰ تا ۷۰ رشته رفتار سازمانی، از روانشناسی اجتماعی تاثیرات زیادی گرفت. مطالعات دانشگاهی نیز تاکید زیادی روی تحقیقات کمی، داشتند. به همین سبب یک انفجار نظریه پردازی رخ داد.

فردریک وینسلو تیلور، اولین فردی بود که از رویکردی منظم استفاده کرد و تلاش کرد تا رفتارهای انسانی را محیط کار بررسی و مطالعه نماید. او ویژگی های انسانی، محیط فیزیکی، سرعت، ویژگی های انسانی و محیط کار و محیط اجتماعی را به همراه تعاملات آنها با هم را، تحت مطالعه و بررسی قرار داد. وی قصد داشت تنوع رفتار انسانی را کاهش دهد.

دلایل اهمیت رفتار سازمانی

اصولا موفقیت سازمان ها مدیون تیم های کاری آنان می باشد. به همین خاطر منابع انسانی یک سازمان، آینده و سرنوشت سازمان را تعیین می نماید. در نتیجه، لازم است در سازمان تیم های قدرتمندی تشکیل شود. زمانی که این تیم ها شکل گرفت و کارمندان برای دست یافتن به هدفی مشترک دور هم جمع شدند، تازه مدیران با افراد مختلفی که هر کدام فرهنگ ها، شخصیت ها و طرز تفکرات متفاوتی دارند، رو به رو خواهند شد. به همین دلیل مدیران باید به خاطر اینکه کارایی تیم خود را به حداکثر برسانند، اهمیت رفتار سازمانی را درک کنند.

رفتار سازمانی، باعث به حداکثر رسیدن کارایی تیم های منابع انسانی می گردد.

اهداف رفتار سازمانی

کمک به توجیه: زمانی که می خواهیم دلیل انجام کاری که توسط یک فرد یا گروه صورت گرفته است را توضیح دهیم، در حقیقت در صدد بیان یا توجیه هدف افراد هستیم. شاید از دید مدیران سازمان این هدف از باقی اهداف رفتار سازمانی کم اهمیت تر باشد. اما اگر ما بخواهیم که یک رفتار یا عملکرد را درک کنیم، ابتدا باید کار خود را با توجیه آغاز کنیم. اهداف بعدی پس از این دست یافتن به این هدف تحقق می یابند. مثلا اگر عده ای از کارمندانی که تجربه خوبی در سازمان دارند، استعفا دهند، باید علت آن کشف شود. به این صورت ما می توانیم از اتفاق افتادن دوباره چنین اتفاقی در سازمان جلوگیری به عمل آوریم. این درست است که کارمندان برای ترک سازمان دلایل متفاوتی دارند. اما چنانچه دلیل اعتراض و استعفای آنها به خاطر حقوق کم یا کسالت و خستگی از کار باشد، مدیران با آگاه شدن از این دلایل می توانند اقداماتی انجام دهند که این مشکلات برطرف شود و در آینده تکرار نشود. رفتار سازمانی کمک می کند تا مدیران به توجیهات لازم در سازمان دست پیدا کنند.
پیش بینی: پیش بینی در سازمان به این خاطر انجام می شود، تا سازمان روی رویدادهای آینده تمرکز نماید. به همین خاطر مدیران تلاش می کنند تا نتیجه یک اقدام خاص را مشخص نمایند. برای مثال مدیر یک واحد سازمانی را تصور کنید که تصمیم دارد، کارمندان خود را ارزیابی کند. به همین منظور واکنش آنها را در مورد نصب دستگاهی جدید، زیر نظر می گیرد. مدیر با این کار، تلاش دارد رفتار کارمندان را پیش بینی نماید. در واقع علم رفتار سازمانی به او کمک می کند تا بعضی از واکنش های کارکنان را نسبت به تغییر پیش آمده، پیش بینی نماید. این گونه، مدیر آن واحد سازمانی می تواند راهکارهایی که باعث می شوند کمترین مقاومت در برابر تغییر صورت بگیرد را، پیش بینی نمایند. سپس این اطلاعات را برای تصمیماتی که لازم است در سازمان گرفته شود، مورد استفاده قرار دهند.

رفتار سازمانی، به بررسی رفتار کارمندان با یکدیگر در سازمان می پردازد.

هدف بعدی رفتار سازمانی، کنترل رفتار انسانی می باشد. این کنترل از طریق بهبود کیفیت و بازدهی صورت می پذیرد. مدیران موظف هستند تا تولید و یا بازدهی را بالا ببرند. کیفیت محصولات را بهتر نمایند و همچنین خدمات مناسب و خوبی را ارائه دهند. به منظور افزایش تولید و افزایش کیفیت مجبور هستند که برنامه هایی همچون کنترل کیفیت را به اجرا بگذارند. از این طریق کارکنان انگیزه پیدا می کنند تا در امور مربوط به سازمان به صورت فعال شرکت کنند.

انواع مدیریت رفتار سازمانی

استبدادی: مدیریت استبدادی بر مبنای جبر و حکم مدیران نسبت به کارمندان، اعمال می شود. کارمندان سازمان تنها فرمان برداری و اطاعت را در این شیوه به کار می برند.
مراقبتی: در این نوع نگرش، امنیت شغلی و مالی کارمندان از اهمیت زیادی برخوردار است. کارمندان به این صورت نسبت به سازمان وابستگی پیدا می کنند. یعنی وابستگی آنها نسبت به محیط کارشان، وابستگی مالی می باشد.
مشارکتی: در این شیوه، تمرکز مدیریت روی مشارکت بین اعضای سازمان می باشد. به همین دلیل همه اعضای سازمان با ذوق و شوق بیشتری در کارها مشارکت می نمایند و انگیزه کارمندان از این طریق افزایش پیدا می کند. همین موضوع سبب می شود تا اعتماد به نفس کارمندان بالاتر رود، در نتیجه ایده های جدید خود را مطرح می کنند. به این ترتیب کارایی کارمندان و البته به تبع آن سازمان افزایش پیدا می کند.