مسیر پیشرفت شغلی چیست؟

از آن جایی که شغل یکی از عناصر مهم در زندگی افراد می باشد، پیشرفت در آن برای همه افراد از اهمیت ویژه ای برخوردار است. مسیر پیشرفت شغلی، مجموعه مشاغلی هستند که یک فرد در طی زندگی حرفه ای خود به آنها می پردازد. تجربه های کاری، وضعیت های عینی و ذهنی در رابطه با شغل را در بر می گیرند. وضعیت های عینی، مجموعه سمت های شغلی هستند که فرد در زندگی خود تجربه کرده است. وضعیت های ذهنی نیز شامل ارزش ها، نگرش ها، آرزوها و احساس هایی می باشند که فرد در رابطه با مشاغل خود با آنها درگیر بوده است.

این موضوع بدیهی است که یکی فرد در زندگی حرفه ای خود تعدادی از شغل ها را بر عهده گرفته باشد. اما مسئله حائز اهمیت این است که، این مشاغل به صورت اتفاقی انتخاب نشده باشند. بلکه فرد با منطق درست و بر اساس هدف مشخصی این مسیر شغلی را انتخاب نموده باشد. دستیابی به این موضوع نیز با برنامه ریزی در مورد مسیر پیشرفت شغلی امکان پذیر می باشد.

مسیر پیشرفت شغلی، مجموعه مشاغلی است که فرد در طی زندگی حرفه ای خود عهده دار می شود.

عوامل موثر بر مسیر پیشرفت شغلی

عوامل مختلفی بر روی مسیر پیشرفت شغلی تاثیرگذار هستند. مهمترین این عوامل، به شرح زیر می باشد:

شرایط محیطی: در واقع محیطی که سازمان ها در آن واقع شده اند، دارای نقش حیاتی برای طراحی مسیر شغلی کارمندان می باشند. محیط های ساده و ثابت این امکان را به مدیران منابع انسانی می دهند که تا حد زیادی مسائل را پیش بینی نمایند. در نتیجه طراحی مسیر شغلی و اجرای اقدامات لازم به منظور پیشرفت شغلی ساده تر است و می شود آن را در طولانی مدت به انجام رساند.

ولی محیطی که پیچیده باشد به صورت مداوم در حال تغییر و تحول است. همه چیز در این محیط نامعلوم است و پیش بینی در چنین محیطی بسیار سخت می باشد. در نتیجه طراحی مسیر شغلی و برنامه ریزی بلند مدت کار مشکلی می باشد.

فلسفه مدیریت: برخی از سازمان ها به راستی معتقدند که باارزش ترین و مهمترین سرمایه آنان، منابع انسانی می باشد. به همین خاطر در تلاش هستند تا توجه ویژه ای هم از لحاظ مادی و هم از لحاظ معنوی به منابع انسانی داشته باشند. این سازمان ها با فلسفه احترام گذاشتن و توجه به نیروی انسانی، اعمال مدیریت می نمایند. چنین سازمان هایی به درستی در مسیر پیشرفت شغلی قرار گرفته اند.

سازمان های که برای منابع انسانی اهمیت ویژه ای قائل هستند، در مسیر پیشرفت شغلی قرار گرفته اند.

تجزیه و تحلیل مشاغل: از مهمترین اقدامات و مرکز اصلی همه فعالیت ها برای پیشرفت در مسیر شغلی، مطالعه و تجزیه و تحلیل مشاغل می باشد. اطلاعاتی که از این فرایند به دست می آید، تبدیل به شرح شغل و شرایط احراز آن می گردد. در واقع این اطلاعات با اهمیت ترین ابزاری هستند که به مدیران منابع انسانی در مسیر پیشرفت شغلی یاری می رسانند. همچنین برای کارمندان نیز فرصتی ایجاد می کنند تا متوجه مشاغلی گردند که در دسترس آنها قرار دارد و متصدی آن مشاغل شوند. این اطلاعات باید به روز باشند.

پرورش مسیر پیشرفت شغلی

هم سازمان ها و هم کارمندان آن، دنبال پرورش مسیر پیشرفت شغلی می باشند و هر کدام از آنها، از این موضوع دیدگاه متفاوتی دارند. دیدگاه کارمندان نسبت به این موضوع شناسایی اهداف اصلی شغل و مشخص کردن اقدامات لازم برای دستیابی این اهداف است. یعنی کارمندان فکر می کنند که پرورش مسیر شغلی نقشه ای است که یک سلسله از مشاغل را در برمی گیرد و آنها می تواند در طی زندگی حرفه ای خود بدون در نظر گرفتن سازمان خاصی، آن مشاغل را به عهده بگیرند.

اما از نظر سازمان ها، برنامه های پرورش مسیر پیشرفت شغلی، در واقع طراحی سلسله ای از مشاغل پیوسته برای کارمندان می باشد، و در طی آن به منظور رشد آنها بازخورد ها و راهنمایی های لازم ارائه گردد. به این طریق سازمان مطمئن می شود که کارمندان سازمان در آینده استعداد و توانایی لازم برای پست های فنی و مدیریتی را پیدا می کنند. بنابراین برای سازمان این برنامه ها به معنای برآورده کردن نیازهای سازمان در آینده می باشد. همچنین از این طریق می توانند به رشد و پیشرفت فردی کارمندان کمک نمایند.

برای اینکه سازمان ها بتوانند به این هدف دست پیدا کنند، باید علاوه بر ارزیابی توانایی ها، نیازها و آرزوهای شغلی افراد را نیز بررسی نمایند. سپس اطلاعات و نتایج ارزیابی را با کارمندان در میان بگذارند و آنها را راهنمایی و هدایت نمایند. به این صورت می توانند کارمندان را ترفیع دهند یا جا به جا نمایند و فرصت رشد و ترقی را در اختیار کارمندان سازمان قرار دهند.

هم سازمان ها به دنبال پرورش مسیر پیشرفت شغلی هستند، هم کارمندان.

دلایل اهمیت مسیر پیشرفت شغلی در سازمان ها

برنامه های پیشرفت شغلی باعث اطمینان یافتن از وجود استعداد مورد نیاز سازمان می شود. در این برنامه ریزی نیاز سازمان به نیروی کار در آینده، مشخص می گردد. همچنین نیروهای موجود نیز بررسی می شود. مشخص نمودن نیاز سازمان و مقایسه آن با تعداد کارمندان موجود و پر نمودن منصب های شغلی خالی، باعث پرورش شغلی در سازمان ها می گردد. به این شیوه سازمان مطمئن می شود که در آینده افراد مورد نیاز برای پست های بالاتر تامین شده است. چون کارمندان با برنامه ریزی مسیر شغلی، مسیر پیشرفت را طی کرده اند و توانایی های لازم برای به عهده گرفتن سمت های بالاتر را کسب نموده اند. در این روش اصولا تاکید روی ترفیع کارمندان از داخل سازمان می باشد.

از دیگر دلایل اهمیت مسیر پیشرفت شغلی، جذب و حفظ نیروی انسانی می باشد. از آنجا که محیط سازمان ها به شدت رقابتی می باشد، جذب و حفظ نیروی انسانی با استعداد دارای اهمیت ویژه ای است. از همین رو برنامه مسیر پیشرفت شغلی اهمیت پیدا می کند. چون کارمندان شایسته جذب سازمان هایی می گردند که به آینده آنها و پیشرفتشان توجه داشته باشند. کارمندان شایسته به چنین سازمان ها و مدیریت آنها اعتماد می کنند و در نتیجه نسبت به این سازمان ها احساس تعهد می نمایند و وظایف خود را با ذوق و شوق بیشتری انجام می دهند.

برنامه مسیر پیشرفت شغلی، افزایش رضایت شغلی را در پی دارد. این برنامه سبب می شود تا سازمان با در نظر گرفتن توانایی ها و استعداد افراد آنها در پست های شغلی مناسب به کار گمارد. بدیهی است که در طول مسیر شغلی با بهبود توانایی ها و استعدادها و کسب تجربه کارمندان می توانند ترفیع پیدا کنند و مسیر پیشرفت را طی نمایند. این پویایی باعث می شود تا کارمندان رضایت شغلی بالاتری داشته باشند.