برنامه ریزی منابع انسانی چیست؟

بخش مدیریت سازمان باید برای تمام منابعی که سازمان در اختیار دارد، برنامه ریزی کند. از آنجایی که منابع انسانی از ارزشمندترین دارایی های سازمان محسوب می شوند، برنامه ریزی منابع انسانی، از مهم ترین وظایف اصلی مدیریت منابع انسانی محسوب می شود.

برنامه ریزی در واقع اولین گام در مدیریت منابع انسانی است. یک سازمان باید از این موضوع که در آینده به چه تعداد کارمند احتیاج دارد و این کارمندان چه مهارت ها و قابلیت هایی باید داشته باشد و این نیازها را باید از چه منابعی تامین کنند، اطلاع داشته باشد. برای دستیابی به این هدف مدیریت منابع انسانی موظف است برنامه ریزی مناسبی انجام دهد. به این صورت، هر زمان یکی از پست های موجود در سازمان خالی شدند، نیروی کار لازم برای آن پست پیش بینی شده و برای تحقق اهداف کوتاه مدت و بلند مدت سازمان آماده است.

این برنامه ریزی همچنین تعیین می کند چه کارمندانی در سازمان باید ترفیع بگیرند، بازنشسته، اخراج یا تعدیل نیرو شوند و یا آموزش ببیند.

برنامه ریزی منابع انسانی، از مهمترین وظایف مدیریت منابع انسانی است.

برنامه ریزی منابع انسانی چه مراحلی دارد؟

برنامه ریزی منابع انسانی، دارای چهار مرحله است:

مرحله اول این برنامه ریزی به جمع آوری، تحلیل و پیش بینی اطلاعات می پردازد. این مرحله به مدیران منابع انسانی کمک می کند تا متوجه شوند سازمان به چه تعداد کارمند و در چه بخش هایی احتیاج دارد.
در مرحله دوم اهداف و سیاست های کلی منابع انسانی را مشخص می کنند. در این مرحله مدیران رده بالاتر باید از این اهداف پشتیبانی کنند.
مرحله سوم شامل طراحی کلی برنامه ریزی می شود و در این مرحله برنامه ریزی به مرحله اجرا در می آید.
مرحله آخر یا همان مرحله چهارم بر برنامه های مربوط به کارکنان نظارت دارد و طراحی برنامه ریزی را ارزیابی می کند.

برنامه ریزی منابع انسانی، چهار مرحله دارد.

برنامه ریزی منابع انسانی شامل چه اجزایی است؟

– یکی از اجزای برنامه ریزی منابع انسانی، تامین نیروهای کار است. مدیران منابع انسانی با توجه به مهارت ها، شایستگی ها، سن، مدارک تحصیلی، تجربه های کاری و… کارمندان مورد نیاز را برای بخش های مختلف سازمان شناسایی می کنند.

– این وظیفه تامین نیروی کار محدود به زمان حال نمی شود. در برنامه منابع انسانی باید برای آینده نیز منابع انسانی لازم پیش بینی شود. در هر سازمانی بازنشستگی، اخراج، استعفا و عواملی دیگری وجود دارد که پست های شغلی را برای مقطعی از زمان خالی می کند. برای همین مدیران منابع انسانی باید برای جایگزینی سریع در این مواقع، منابع انسانی لازم را پیش بینی کرده باشند.

– تقاضاهای کارمندان باید با اهداف سازمان هماهنگ باشد، از اجزای برنامه ریزی منابع انسانی، پیش بینی این تقاضاها است. مدیران برای دستیابی به این موضوع باید اهداف و استراتژی های سازمان را به خوبی درک کنند.

– برنامه ریزی، وظایف کارمندان را تجزیه و تحلیل می کند. به این صورت وظایف، مسئولیت ها، قوانین و مهارت های مربوط به هر کارمند مشخص می شود و شامل شرح آن شغل و مشخصات شغل می شود. شرح شغل، برگه ای است که اطلاعات کاملی از عنوان شغل و وظایف، شرایط کاری و خطرات آن، تجهیزاتی که در این شغل استفاده می شوند و مواردی دیگر را ارائه می دهد. مشخصات شغل هم بیانگر قابلیت های افراد است که در شغل مورد نظر باید داشته باشد. این مشخصات شامل مدارک تحصیلی، تجربه، مهارت ها و توانایی های لازم و… است.

– طراحی شغل در مورد چگونگی انجام کار، روش انجام آن و این که چه کاری باید انجام شود، توضیح می دهد. در واقع در طراحی شغل، سازمان به طور واضح برای کارمند خود توضیح می دهد از وی چه انتظاری دارد. این موضوع نارضایتی را در کارمندان کاهش و انگیزه های آنان را افزایش می دهد.

– ارزیابی شغلی به مدیران این امکان را می دهد تا بتوانند مشاغل را مقایسه کنند و بر اساس آن مشاغل را رتبه بندی کنند.

برنامه ریزی منابع انسانی، اجزای مختلفی دارد.

مزایای برنامه ریزی منابع انسانی چیست؟

برنامه ریزی منابع انسانی، یکی از اجزای تفکیک ناپذیر مدیریت محسوب می شود. این موضوع در طولانی مدت برای سازمان مزایای زیادی به همراه دارد:

باعث می شود از نیروی انسانی موجود در سازمان به صورت بهینه و مفید استفاده شود.
کارمندان با استعداد و توانمندی برای سازمان تامین می کند.
منابع انسانی را با هدف های سازمان سازگار و هماهنگ می کند.
هزینه ها را برای تامین نیروی انسانی به حداقل می رساند.
هزینه های لازم را برای به دست آوردن سایر اهداف مدیریت منابع انسانی فراهم می کند.

چه عواملی بر برنامه ریزی منابع انسانی تاثیر می گذارند؟

تغییراتی که در ترکیب نیروی کار اتفاق می افتد از جمله عواملی است که بر برنامه ریزی منابع انسانی، تاثیرگذار است. توقعات کارمندان بسته به تخصص و سطح تحصیلات دانشگاهی که دارند متفاوت است. جنسیت نیروهای کار نیز در این مسئله بی تاثیر نیست.
تغییر در ارزش های کارمندان که بیشتر مربوط به اخلاقیات است هم بر این موضوع تاثیرگذار است. اخلاق به معنی امانت داری، وقت شناسی، صداقت و پشتکار است.
از دیگر عوامل تاثیر گذار، تغییر در توقعات کارمندان است. آزادی بیان، سطح بهداشتی که دارند، خدمات ارائه شده به آنان و… از فاکتور های این عامل هستند.
سطوح بهره وری رابطه بین داده و ستاده را مشخص می کند. تغییر در این سطوح بهره وری بر برنامه ریزی منابع انسانی تاثیر می گذارد.
قوانینی بر اساس نیازهای کارکنان تنظیم شده اند. تغییر در این قوانین نیز از عوامل تاثیر گذار است.
تغییراتی که بر اساس تقاضای کارفرمایان صورت می گیرد از دیگر عوامل است.

هدف های برنامه ریزی منابع انسانی چیست؟

کاهش هزینه های مرتبط به نیروی انسانی
پاسخ دهی به نیازهای مشتریان
شناسایی خلاءهای موجود در مهارت های کارکنان
کمک به مدیریت استعدادها و بهبود کارمندان
شناخت کمبودهای موجود در بخش منابع انسانی
حفظ نیروی کار در سازمان
بهبود خدمات و منابع انسانی

دلایل عدم برنامه ریزی منابع انسانی چیست؟

برنامه ریزی نیروی انسانی به دلیل اهمیت ویژه ای که دارد، در اکثر سازمان های امروزی انجام می گیرد. با این وجود برخی از سازمان ها به دلایل متفاوتی از این کار خودداری می کنند. بعضی از این دلایل این هستند که:

این سازمان ها متخصصان حرفه ای برای برنامه ریزی منابع انسانی ندارند.
سازمان دید استراتژیک ندارد.
منابع مالی برای این سازمان ها از نیروی انسانی اهمیت بیشتری دارند.

برنامه ریزی منابع انسانی، دارای مزایا و اهداف متفاوتی است.

منابع:

مدیریت منابع انسانی نوشته حبیب الله دعایی

برنامه ریزی منابع انسانی به قلم احمد طالبیان

برنامه ریزی استراتژیک منابع انسانی نوشته جیمز دی واکر

The balance careers website